تاثیر درمان پروتز کامل بر سطح سرمی آهن و اسید فولیک

لابراتوار دندانسازی تخصصی پروتز دندان لترال در ادامه رسالت اجتماعی خود مقاله تاثیر درمان پروتز کامل بر سطح سرمی آهن و اسید فولیک را در بخش دانستنی‌های علمی خود قرار داده است. با ما همراه باشید.

تغذیه بیماران بی‌دندان و هدایت رژیم غذایی آن‌ها به سمتی که بتوانند نیازهای غذایی بدن خود را تامین نمایند در مراحل ساخت و ارائه پروتز دندان همواره باید مدنظر باشد.

گذراندن یک دورۀ بی‌دندانی در فاصله‌ی کشیدن دندان‌ها تا جانشینی آن‌ها با دندان‌ مصنوعی و پس از آن وضعیت دندان‌های مصنوعی از نظر قدرت جویدن، علاوه بر چگونگی و عادات تغذیه‌ای بیمار، در بازگرداندن فرد بی‌دندان به سلامتی مطلوب تاثیرگذار است. امروزه نقش املاح معدنی و ویتامین‌ها در واکنش‌های متابولیک و سلامتی افراد بر همگان آشکار شده است.

آهن و اسیدفولیک به عنوان عناصری مهم در متابولیسم بدن شناخته شده‌اند و میزان مورد نیاز آن‌ها در بدن برای سنین مختلف تعیین شده است.

عوامل زیادی بر سطح خونی آهن و اسیدفولیک در بدن تاثیر گذار است که در این بین تغذیه و قدرت جویدن مناسب نقشی غیرقابل انکار دارند.

بیشتر آهن موجود در بدن در خون موجود استولی مقداری نیز در تمام سلول‌ها وجود دارد. شواهد قابل ملاحظه‌ای مبنی بر اهمیت آهن در بسیاری از اعمال که با تشکیل خون و انتقال اکسیژن ارتباط دارد، در دست است.

وظایف آهن غیر هِم (None Heme) عبارتند از سنتز اسید نوکلئیک، برداشتن لیپیدهای خون، سنتز کلاژن، تولید پادتن و ضد سم سازی داروها در کبد.

نیاز بدن به آهن، نوع آهن (فریک یا فروس) ترکیب غذا، حجم رژیم غذایی، مقدار خوراک و نیز سایر عوامل مانند بیماری سلیاک که منجر به مدفوع چرب می‌شود، ارتفاع پائین از سطح دریا، وجود اسید فتیکیا فسفر و یا حتی تئین موجود در چای و قهوه (اثرعکس با میزان جذب آهن دارند)، در میزان جذب آهن دخالت دارند.

میزان طبیعی آهن سرمی ‌50 تا 150 میکروگرم در دسی لیتر است. اشباع ترانسفرین که بطور معمول 50-25% است و کمبود آهن با مقادیر اشباعی کمتر از 18% همراه است.

سطح سرمی‌ فریتین بهترین شاخص آزمایشگاهی برای تخمین ذخایر آهن است.

مقادیر طبیعی فریتین بسته به سن و جنس فرد متغیر است. بالغین مذکر، سطح سرمی‌ فریتین حدود µg/dl100 دارند در حالی که در بالغین مونث حدود µg/dl30 است. با تخلیه ذخایر آهن، سطح فریتین سرمتا 15 میکروگرم در دسی لیتر افت می‌کند. چنین مقادیری معمولاً نشان دهندۀ فقدان ذخایر آهن بدن است.

اسید فولیک به طور غیرمستقیم بر روی سنتز  آنزیم‌ها و سنتز ترکیبات پروتئینی دیگر دخالت دارد.

مقدار اسید فولیک توصیه شده توسط FAO/WHO برای نوجوانان و بالغین 4/0 میلی گرم یا 400 میکروگرم در روز است. این مقدار با احتمال 25 تا 50 درصد جذب در نظر گرفته شده است.

کمبود فولات با درمان جایگزین اصلاح می‌شود. دوز معمول فولات mg/day  1 بصورت خوراکی است اما دوزهای بیشتر تا mg/day  5 در کمبودهای ناشی از سوء جذب لازم است. فولات تزریقی به ندرت لازم  می‌شود.

در مطالعه‌ای بر روی اتباع آمریکایی در فوریه سال 2003 انجام شد، نشان داده شد که جذب مواد غذایی، فیبرها و اجزاء بیوشیمیایی در افراد بی‌دندان (با در  نظر گرفتن عادات تغذیه‌ای و فاکتورهای فرهنگی و اجتماعی) نسبت به افراد دارای دندان پائین‌تر است. این مطالعه بیان می‌کند که مصرف و دریافت مواد غذایی و غنی و β کاروتن و فولات و ویتامین C در افراد دارای دندان مصنوعی پائین‌تر از افراد دارای دندان طبیعی است.

برای بررسی ارتباط بین تنوع رژیم غذایی، میزان جذب مواد غذایی با سلامت دندان‌ها مطالعه‌ای انجام دادند. نتایج حاصله نشان داد که کیفیت تغذیۀ برتر در این مردان با تنوع رژیم غذایی بیشتر و بهتر ارتباط دارد.

Ettinger RL با مطالعه خود در 1998 نشان داد که یک ارتباط قوی بین تغییرات وضعیت دندانی مانند فقدان دندان و کیفیت دندان مصنوعی با دریافت اندک مواد غذایی وجود دارد.

کیفیت دندان مصنوعی، ظرفیت جذب غذا و توانایی جویدن، به کیفیت رژیم غذایی ارتباط ندارد. گروه بزرگی از جمعیت مورد مطالعه با وجود کیفیت نامناسب دندان‌های مصنوعی، رژیم‌های ناقصی داشتند. این مطالعه نشان داد که وجود دندان مصنوعی باعث کاهش جذب و فقر رژیم غذایی می‌گردد و کیفیت آن تاثیری بر رژیم ندارد.

با مطالعه‌ای که بر روی 86 زن با سنین بین 54 تا 74 سال که به کلینیک دندانپزشکی و دندانسازی مراجعه کرده بودند، متوجه شدند که میزان جذب فیبرهای رژیم غذایی، پروتئین و سطح آهن در زنان بی‌دندان (با دندان مصنوعی کامل) از دیگران پائین‌تر بود که پس از اصلاح رژیم غذایی، این تفاوت ناپدید شد.

هدف از این تحقیق سنجش سطح سرمی‌آهن واسیدفولیک در بین تعدادی از مراجعه کنندگان، قبل و بعد از دریافت پروتز کامل و مقایسه آن‌ها بود.

بررسی میزان آهن و اسید فولیک اولیه (هنگام تحویل پروتز) در جمعیت مورد مطالعه ما نشان می‌دهد که این مقادیر پائین‌تر از حد نرمال یا در نهایت، در Lower limit نرمال قرار داشتند. میزان نرمال آهن Ng/d1 150-50 و میزان نرمال اسید فولیک ng/ml20-6 می‌باشد. از آنجائی که این افراد قبل ازدریافت پروتز دندان، یک دوره 4-3 ماه‌ی بی دندانی را گذرانده بودند به نظر می‌رسد که اثرات منفی این دوره‌ی بی‌دندانی بر رژیم غذایی مصرفی و بالطبع در کالریو مینرال‌های دریافتی، علت اصلی و مهم پائین بودن مقادیر آهن و اسید فولیک سرم در نزد این افراد باشد.

مصرف و دریافت مواد غذایی غنی و β کاروتن و فولات در افراد دارای دندان مصنوعی پایین‌تر از افراد دارای دندان طبیعی است.

همچنین به نظر می‌رسد سن بالای افراد مورد مطالعه نیز فاکتور موثر دیگری در کاهش مقادیر نمونه اول ما باشد.

میزان جذب پروتئینی و سطح آهن در زنان بی‌دندان (با دندان مصنوعی کامل) از دیگران پایین‌تر بود.

بررسی مقادیر ثانویه آهن و اسیدفولیک در افراد مورد مطالعه نشان می‌دهد که مقدار هر دو نه تنها بالا نرفته که در مورد اسید فولیک پائین‌تر هم آمده است. دلیل این کاهش را نیز باید در دریافت ناکافی آهن و اسیدفولیک از یک رژیم غذایی ناقص جستجوکرد.

ذخایر آهن بدن چون بیشتر هستند و نیز چون توانایی تامین طولانی مدت‌تری دارند چندان تفاوتی نسبت به مقدار اولیه نکرده‌اند. مضاف بر اینکه آهن در محدودۀ غذایی بیشتری نسبت به اسید فولیک وجود دارد و دریافت آن در این رژیم ناقص هم تقریباً امکان پذیر است. در مطالعه‌ای مشخص کردند که حتی با داشتن دست دندان با کیفیت خوب نیز، سطح اسید فولیک و سایر مواد پائین مانده است.

مطالعه دیگری هم نشان داد که استفاده از پروتز جایگزین، تنها بر عملکرد و جویدن تاثیر گذاشته وجذب مواد در رژیم غذایی را به طور قابل ملاحظه ای تغییر نمی‌دهد.

بررسی نتایج مربوط به تغییرات سطوح ثانویه نسبت به اولیه به تفکیک جنس در اسیدفولیک بیانگر هیچگونه تفاوت معنی داری نبود در حالی که این تغییرات در میزان آهن وجود داشت بطوری که زنان بیشتر از مردان دچار کاهش آهن در طول مدت مطالعه شده بودند. این نتایج فرضیۀ کاملتر بودن رژیم غذایی مردان نسبت به زنان به دلیل قدرت جویدن بهتر یا تطابق سریعتر با دست دندان جایگزین را بطور ضعیفی مطرح می‌کند چرا که میزان اسیدفولیک کاهش را نشان نمی‌دهد مگر آنکه رژیم غذایی بطور انتخابی در مورد آهن (جگر و …) در مردان بیشتر و بهتر بوده باشد.

البته به نظر می‌رسد با وجود سن بالای یائسگی (Menupose) در زنان ایرانی (بالای 50 سال) و با در نظر گرفتن این نکته که میانگین سنی زنان در مطالعه ما بیشتر (55-42 سال) بوده است با فرضیۀ از دست دادن آهن بیشتر در زنان، مثل قاعدگی یا مصرف افزایش یافته‌تر آهن به دلیل حاملگی و سایر موارد قوت بیشتری داشته باشد.

طبق یافته‌های این مطالعه به این نتیجه رسیدیم که دندان‌های سالم نقش موثری در ایجاد یک رژیم غذایی موثر و مناسب و تامین مواد مورد نیاز بدن دارند بطوری که جایگزینی ان‌ها با دندان‌های مصنوعی نیز نتوانست رژیم غذایی را اصلاح کند. بنابراین، برای این بیماران علاوه بر تهیه پروتز جایگزین مناسب،  مکمل‌های غذایی نیز باید تجویز شود تا از کمبود مواد مورد نیاز بدن جلوگیری شود.

امیدواریم از خواندن مقاله تاثیر درمان پروتز کامل بر سطح سرمی آهن و اسید فولیک رضایت داشته باشید.

در ادامه می‌توانید نظرات خود را برای ما قرار دهید.

منبع: مقاله تاثیر درمان پروتز کامل بر سطح سرمی آهن و اسید فولیک دکتر مهدویان و همکاران چاپ شده در مجله دندانپزشکی مشهد