در این مقاله از مجله دانستنی‌های علمی مرکز لابراتوار دندانسازی لترال به بررسی اثر آب نمک ولرم در کاهش درد در پروتز ثابت پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
درد نقش حفاظتی بیولوژیکی بسیار قوی و مفیدی را در سلامت انسان ایفا می‌کند. ولی از ناخوشایندترین احساس‌های جسمانی نیز می‌باشد.
در مراحل مختلف پروتز ثابت اگرچه از بی‌حسی جهت کاهش یا حذف درد استفاده می‌شود، ولی هنگام نخ گذاری حتی بعد از اتمام بی‌حسی، بعضی از بیماران درد ناخوشایندی را گزارش می‌کنند. بطورکلی درد با دو روش ایجاد می‌شود:
- تحریک مستقیم گیرنده‌های درد
- ایجاد درد توسط میانجی‌های شیمیایی آماسی.
تحریک مستقیم گیرنده‌های درد مانند احساسی است که فشار یک جسم نوک تیز بر پوست ایجاد می‌کند که حالتی موقتی است و با برطرف شدن عامل تحریک پایان می‌یابد اما درد ایجاد شده توسط فرآیند آماسی دردی ثابت‌تر و طولانی‌تر می‌باشد که عمدتاً توسط میانجی‌های آماسی به ویژه برادی کینین وپروستا گلاندینها به وجود می‌آید.
برادی کینین محصول فرعی سیستم انعقادی استو پروستا گلاندینها از متابولیت‌های آراشیدونیکاسید می‌باشند که تحت اثر آنزیم سیکلو اکسیژناز به وجود می‌آید.
داروی آسپرین و سایر داروهای ضدآماسی غیراستروئیدی (NSAIDs) از قبیل ایندومتاسین با مهار کردن آنزیم فوق و آنزیم‌های دیگر جلوی ایجاد آن را می‌گیرند و به همین دلیل درد را کاهش می‌دهند.
در قالب گیری پروتز ثابت خصوصاً هنگامی‌که ختم تراش در زیر لثه است، کنار زدن لثه الزامی است که معمولاً این عمل به صورت مکانیکی و با استفاده از نخ‌های مخصوص انجام می‌شود. این نخ‌ها غالباً به مواد شیمیایی مختلف آغشته‌اند و یا اگر هم نباشند در کلینیک به مواد شیمیایی آغشته می‌شوند تا ازخونریزی جلوگیری کنند.
از جمله این مواد شیمیایی می‌توان از آلومینیوم کلراید(Alcl3) ، آلوم[Alk(so4)2] ، سولفات آلومینیوم [Al2(so3)3] و سولفات فریک [Fe2(so4)3] نام برد. عمل مکانیکی نخ گذاری و ترومای ناشی از مواد شیمیایی اضافه شده به نخ ها به همراهی ترومای مکانیکی وارده به لثه هنگام تراش و ساخت و تنظیم و سمان کردن روکش موقت اغلب باعث جراحت لثه می‌شوند که در نهایت منجر به فعال شدن سیستم آماسی بدن می‌گردند. در این ناحیه آماس بوجود آمده که با علائم زیر همراه است:
- گشاد شدن عروق و افزایش جریان خون ناحیه (گاهی تا ده برابر نرمال)
- افزایش نفوذپذیری عروق کوچک و ترشح پلاسما از خون به آب میان بافتی و افزایش حجم آن
- مهاجرت سلول‌های سفید خون به بافت برای فاگوسیتوز عوامل خارجی و سلول‌های مرده.
گشادی عروق را به صورت علامت بالینی قرمزی عضو گرفتار و افزایش نفوذ پذیری را با علامت بالینی تورم مشاهده می‌کنیم.
عوامل متعددی در بافت ملتهب لثه ایجاد درد می‌کنند از جمله:
- آسیب مستقیم رشته‌های عصبی و گیرنده‌ها به علت ترومای اولیه
- مدیاتورهای آزاد شده در جریان آماس شامل پروستا گلاندینها و برادی کینین
- فشار روی گیرنده‌های درد به علت تورم ایجاد شده در موضع
- ایسکمی بافتی به علت لخته شدن خون در عروق آسیب دیده و اثر مخرب گلبول‌های سفید در جریان بیگانه خواری که در این روند مقداری از آنزیم‌ها و مواد سمی از لکوسیت‌ها (موجود در لیزوزوم) آزاد می‌شود که برای سلول‌های خودی هم مخرب است.
با توجه به عوامل دردزای فوق تسکین درد متعاقب نخ گذاری می‌تواند یک مرحله مهم در عملیات قالبگیری باشد. استفاده از نمک جهت کاهش درد سوابق تاریخی متعددی دارد که عبارتند از:
- در طب سنتی کمپرس نمک داغ (پودر نمک) یکی از راه‌های کاهش درد و تورم در اندام‌های آسیب دیده و شکسته بوده و هنوز هم از این روش استفاده می‌شود.
- ماساژ با آب نمک ولرم در مورد کوفتگی‌ها ودر رفتگی‌های اندام‌ها اثر تسکینی بسیار مطلوب ایجاد می‌کند.
- ریختن نمک روی جراحات و بریدگی‌ها یکی ازروش‌های سنتی پیشگیری از عفونت و التهاب بوده است که علیرغم سوزش و درد اولیه منجر به بهبودی سریعتر بیمار می‌گردد.
- کمپرس سلولیت با آب نمک گرم جهت التیام وکاهش سلولیت مورد استفاده بوده است.
- این ماده باعث کاهش فشار مایع نخاعی و ورم مغز می‌شود و به این منظور مورد استفاده بوده است.
در مورد اثر آب نمک ولرم یا نمک بر روی بافت لثه‌ای تحقیقی انجام نشده است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی اثر استفاده از آب نمک ولرم در تسکین درد متعاقب نخ گذاری زیر لثه می‌باشد.
اصولاً مرحله قالب گیری به دلیل نیاز به جداسازی لثه و دسترسی به ختم تراش از مراحل مهم پروتز ثابت و همراه با آزار نسجی و درد است.
در این مرحله از قالب گیری، معمولاً نخ آغشته به مواد قابض می‌شود که خود عامل تحریک دیگری است. در زمینه مراحل جداسازی لثه در هنگام قالب گیری مطالعات مختلفی انجام شده است. از جمله مطالعه‌ای که بر روی سیتوتوکسیتی روش‌های مختلف نخ گذاری انجام شد و نتیجه گرفتند که خود نخ گذاری یک عامل مهم و مخرب درسلامت لثه‌ای است و از بین مواد به کار رفته برای آغشته کردن نخ d1 adernalin Hcl سیتوتوکسیتی بیشتری دارد.
در مطالعه Fazekas مشخص شده است که کلیه مواد بکار رفته به جز اپی نفرین همراه با تکنیک نخ گذاری باعث پرخونی لثه می‌شود. مواد مورد مطالعه در این تحقیق عبارت بودند از Alcl3 و Fe2(so4)3 و اپی نفرین.
گرچه مبنای بیولوژیک مکانیسم کاهش درد در اثر استفاده از آب نمک کاملاً شناخت شده نیست وبررسی‌های طولانی تر و دقیق‌تری را می‌طلبد ولی از لحاظ تئوری تاثیر این روش می‌توانند به علل زیر باشد:
- بی حس کردن پایانه‌ها و رشته‌های عصبی موجود در لثه
- کاهش سنتر یا مهار مدیاتورهای درد به علت مهار آنزیم‌های سازنده آن‌ها به علت تغییر یونیزاسیون و PH محیط.
- کاهش تورم به علت فشار اسمزی ایجاد شده توسط نمک که منجر به کاهش فشار روی گیرنده‌های عصبی می‌شود که این اثر کاهش تورم به راحتی توسط دندانپزشک مشاهده می‌گردد و مبنای تئوریک آن نیز کاملاً استوار می‌باشد.
از آنجا که لثه یک غشاء نیمه تراوا می‌باشد، فشار اسمزی ایجاد شده توسط نمک در محیط دهان می‌تواند منجر به خروج مایع میان بافتی از بافت مدت 5 دقیقه پس از قالب گیری باعث کاهش یا حذف ملتهب و کاهش تورم موضع گردیده و این به نوبه خود منجر به کاهش فشار روی اعصاب فراوان لثه و کاهش تحریک آن‌ها و در نتیجه کاهش درد می‌شود.
امیدواریم از خواندن مقاله بررسی اثر آب نمک ولرم در کاهش درد در پروتز ثابت رضایت داشته باشید.
منبع: برگرفته از مقاله دکتر صابونی و همکاران درج شده در مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
در ادامه نظرات خود را به ما اعلام کنید.